Ambachtelijke productie met blijvende relevantie

Wie in een historisch centrum van een stad of dorp rondkijkt komt altijd wel markiezen tegen. Deze klassieke buitenzonwering past als geen ander product bij het aankleden van ramen van gebouwen met een geschiedenis. Maar slechts weinig mensen zullen weten dat ons land nog maar drie pure markiezenfabrieken telt. De oudste, grootste en naar eigen zeggen meest vernieuwende van deze drie is Schlappi Markiezen uit Tilburg.

Eigenaar Dennis Schoormans vertelt over de ins en outs van dit product, dat meer met zijn tijd meegaat dan dat menigeen beseft: “We snijden met een laser de namen en logo’s van een bedrijfsnaam uit en verlichten dit met een LED paneel aan de achterzijde.”

De fabriek van Schlappi Markiezen in Tilburg telt 15 medewerkers. Zij bouwen en verkopen markiezen aan ongeveer 300 actieve klanten in Nederland en doen dit sinds 1986. Dennis: “Markiezen zijn ooit ontstaan om de zon weg te houden van uitgestalde waren in etalages van winkels. Het is een vondst vanuit de detailhandel. Nu is de functie veel meer een decoratieve: het roept nostalgie op en past bij de uitstraling van een oud pand. Maar markiezen zijn nog steeds functioneel als zonwering en voor schaduw en het drooghouden van klanten die buiten moeten wachten voor winkels of horeca.” Vroeger waren er in iedere grotere stad wel één of enkele markiezenbouwers die de lokale middenstand en horeca bedienden, zo vertelt Dennis. “Die zijn nagenoeg allemaal verdwenen. We zijn met drie grotere, echte markiezenbouwers over plus een handvol zonweringsfabrikanten die markiezen er een beetje bij doen als assembleur. Maar dit is geen product voor even er bij, vind ik: het vereist ambachtelijke toewijding, precisie en kennis. Ook in de service.”

Markiezen zijn nog steeds functioneel als zonwering, voor schaduw en het drooghouden van klanten

Nicheproduct

Dennis geeft direct toe dat de markies een nicheproduct is dat met name bedoeld is voor horeca, detailhandel en particulieren die gevestigd zijn in historische panden of historiserende nieuwbouw. “Denk aan de vele nieuwbouwwijken in jaren ’30 stijl. Daar willen bewoners soms ook een markies omdat de moderne buitenschermen niet passen bij de uitstraling.” Deze screens zijn de koploper in buitenzonwering en toch is de omzet in markiezen stabiel gebleven. “Het product is minder conjunctuurgevoelig dan dat je misschien zou verwachten. Wanneer ik kijk naar onze grootste doelgroep, de horeca, dan zag ik een enorme piek in aanvragen na de laatste lockdown. Tot die tijd was het wel rustiger, maar deze piek compenseert dit ruim. Ondernemers plannen vooruit: in september en oktober markiezen laten monteren voor het voorjaar daarna.” Markiezen roepen een gastvrij gevoel op bij veel mensen en daarom blijft de horeca gebruik maken van deze evergreen. “Maar we staan niet stil: zo integreren we al enige tijd LED verlichting in de markiezen voor het verlichten van terrassen en hebben we een techniek ontwikkeld waarbij we een bedrijfsnaam met lasers uitsnijden en verlichten via een LED plaat aan de achterzijde van de uitgesneden letters of logo.” Schlappi Markiezen bedient retailers en projectinrichters die zelf zorg dragen voor de montage. De Tilburgse fabrikant zorgt wel voor het transport van de markiezen naar de dealer of de eindklant. “Dit is specialistisch transport dat we niet graag uitbesteden. We willen geen schade.”

Hout of aluminium

Schlappi Markiezen maakt maar liefst 29 verschillende modellen markiezen op maat uit hout of aluminium. Zo zijn er speciale horeca- of voorzetmarkiezen die extra lang zijn voor terrassen, boutique markiezen (die niet worden opgehaald) en baldakijnen voor entrees. De fabrikant verzorgt de bedrukking in overleg met de eindklant. Houten markiezen hebben een frame uit Scandinavisch grenen vrijwel zonder noesten dat goed bestand is tegen een kouder klimaat. Het hout is gevingerlast en gelamineerd. De kap en de zijschotten zijn uit merantihout, het frame kan op aanvraag ook in deze houtsoort worden uitgevoerd. Standaard heeft een houten of een aluminium frame 5 slagen, boven de 140 cm uitval zijn dit er 6. Het hout wordt geplamuurd, 2 keer wit gegrond en afgelakt met een half matte lak op waterbasis. Bij de aluminium modellen is het frame geanodiseerd en gekataforeesd voordat het gepoedercoat wordt. Dit voorkomt oxideren. Ophangbeugels, katrollen, koorgeleiders en knikkers zijn eveneens standaard voorzien van een poedercoat laag. De doeken en volants worden met bijpassend garen gestikt. De fabrikant werkt met de stoffen van Dickson, Sunvas en Sattler, op verzoek werkt Schlappi Markiezen ook met de collecties van Tibelly, Weinor en Para. Het Supreme doek is exclusief: waterdicht en tweezijdig gekleurd. De binnenzijde is roomkleurig. De buitenzijde is zwart, antraciet, donkergroen, donkerblauw of bordeauxrood. Dennis: “Een combinatie van hout en aluminium is overigens ook mogelijk. Denk aan een aluminium bovenkap met houten zijschotten. We denken graag mee over de mogelijkheden.”

Het raam bepaalt de markies

Het aandeel gemotoriseerde markiezen neemt toe, zo signaleert Dennis. “De motortechniek is betrouwbaar en het bedieningsgemak is groot. Waar ook steeds meer vraag naar is zijn markiezen met een motor die duurzaam via zonnepanelen wordt opgeladen. Dat is ideaal voor monumentale panden omdat er niet door oude muren heen geboord hoeft te worden.” Hij wijst ook op de ontwikkeling van speciale verf die niet breekt, hoe vaak een markies ook op en neer wordt gedaan. De techniek met een LED plaat achter de uitgesneden letters is al een vervolg op deze ontwikkeling. Schlappi Markiezen bedient volgens de eigenaar het midden en hogere segment van de markiezenmarkt. “Alles is maatwerk, want ieder raam is anders bij historische panden. De vorm en de afmeting van het raam bepalen de vorm en afmeting van de markies. Daar is geen standaard voor aan te houden.” Is het moeilijk om nieuwe medewerkers te vinden voor de ambachtelijke productie van een hoogwaardig product? “We hebben gelukkig weinig verloop maar af en toe moet er wel een verse kracht worden aangetrokken. Gelukkig beschik ik over een goed netwerk hier in Brabant. Zo vinden we mensen met een achtergrond in zonwering die we zelf verder opleiden. Vaak zijn het al oudere medewerkers die graag dingen maken met hun handen. Maar soms zit er ook een jongere bij. Waar het mij om gaat is dat ze onze kwalitatief hoogstaande markiezen met passie en inzet maken.”

Alles is maatwerk, want ieder raam is anders bij historische panden

Kleurentrends

Wie aan markiezen denkt ziet vaak feloranje, rode, blauwe of groene modellen, al dan niet uitgevoerd in een met wit gestreepte stof voor zich. Dat beeld is grotendeels achterhaald, zo geeft Dennis aan: “We zien al een tijd dat de kleuren uit het interieur moeten terugkomen in de buitenzonwering en dit geldt ook voor veel markiezen: antraciet, zwart, taupe, zandkleur, terracotta. Natuurlijke tinten. Gestreepte stoffen maken meer en meer plaats voor unistoffen of een tweed uitstraling. We krijgen iedere vijf jaar een nieuwe collectie stoffen, gepresenteerd door onze leveranciers waaruit we kunnen kiezen. We zijn eenvoudigweg te klein als bedrijf of als markt om daar een sturende functie in te kunnen hebben.” Waar vroeger katoen overheerste als materiaal zijn de meeste stoffen nu van acryl geweven. “In die oude stoffen ging het weer zitten wanneer je deze nat ophaalde en daarna weer uitrolde. Schimmels, nare geuren, verkleuringen. Met de huidige stoffen is dit niet meer aan de orde. Het acryl is gecoat of geïmpregneerd waardoor de stof kleurvast, vuilafstotend, schimmelvrij, waterafstotend en brandvertragend is. Hierin volgen we wat de stoffenleveranciers voor ons ontwikkelen, net als de leveranciers van andere buitenzonwering.”

Opmars

Hoewel Schlappi Markiezen ook enige Belgische klanten heeft, net over de grens bij Tilburg, is de belangstelling bij de Zuiderburen voor wat zij ‘Hollandse kapjes’ noemen aan het afnemen. “Ook in Duitsland is de belangstelling voor markiezen minder groot geworden. In het Verenigd Koninkrijk is de belangstelling nog steeds groot, het is een kwestie van smaak. Zuid-Frankrijk is een grote markt voor markiezen, maar voor ons bedrijf is dat te ver weg om deze te kunnen bedienen.” Toch ziet hij een nieuwe opmars van de markies: “De afgelopen tijd heeft gezorgd voor een herwaardering van huiselijkheid, gezelligheid en nostalgie naar vroeger. Markiezen passen perfect in dit beeld. We promoten het als een alternatief voor de moderne schermen, zeker bij oudere panden. Het ziet er echt niet uit, vind ik: een pand uit de 18e eeuw met van die strakke rechthoeken voor de ramen. Een markies heeft gesloten zijkanten wat voor extra beschutting en sfeer zorgt, zowel voor thuis als buiten voor de winkel, een café, een hotel of een restaurant. Dat kan een scherm niet bieden. Bij grote, brede ramen in een modern ogend gebouw zou ik misschien wel eerder voor een scherm kiezen. Maar wat markiezen betreft: de vraag blijft min of meer gelijk en het aanbod blijft krimpen, dus voorlopig zitten we goed in deze nichemarkt.”

Dit artikel stond in Vakblad Mobilia editie 4 – 2021.